Yaz Yağmuru – Ahmet Hamdi Tanpınar

"Dışarda bir yaz yağmuru, ya sokaklar sensiz bensiz..." Ahmet Hamdi Tanpınar'ın daha önce Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Huzur isimli romanlarını okumuştum. Çok sevgili blogger arkadaşım Deep Tone önermişti bana Yaz Yağmuru’nu. 1953 yılında yazılmış olan eseri ben Nakışlar Yayınevi’nin (yılı yazmıyor ama 1962’den sonra) baskısından okudum. 172 sayfalık kitapta Yaz Yağmuru, Teslim, Acıbadem’deki Köşk, Rüyalar, Adem ile Havva, Bir Tren Yolculuğu ve Yaz Gecesi isminde toplam 7 hikaye yer alıyor.

Kitaba ismini veren Yaz Yağmuru kitaptaki en uzun hikaye. Evli bir erkek olan Sabri eşi ve çocuklarının şehir dışında, ziyarette olduğu günlerde bahçesinde genç ve güzel bir kadına rastlar. Yağmurdan ıslanan kadını eve davet eder ve aralarında bir arkadaşlık, ilerleyen zamanda da bir aşk doğar. Hikaye Sabri’nin iç dünyasını inceler. Teslim hikayesinde, çok eski arkadaşların beklenmedik karşılaşması anlatılır. Acıbadem’deki Köşk sevdiğim hikayelerden biri oldu, anlatıcı icatlara meraklı akrabası ve onun ilginç kişiliğini yansıtan köşkünü anlatmış. Rüyalar konu olarak ilginçti, anlatıcıya musallat olan rüyalar ve bu rüyaların gizemi… Adem ile Havva kitapta en az beğendiğim hikayeydi. Bir Tren Yolculuğu tren istasyonunda bekleyerek geçirilen saatlerin hikayesi. Yaz Gecesi bir adamın çocukken komşusu olan köşke yıllar sonra ziyarete gidişi ve hissettikleri üzerine, gizemli bir hikaye.

Genel olarak kitabı beğendim, gerçekten şiirli ve gizemli bir üslubu var yazarın. Özellikle kitabın başında Prof. Dr. Mehmet Kaplan’ın “Ahmet Hamdi Tanpınar Hakkında Birkaç Söz” isimli yazısın son derece aydınlatıcı;

“Edebiyatta değer, eserin her şeyden önce güzel olmasında, fakat aynı zamanda onun insanı ve hayatı derinlik ve bütün zenginliği ile ifade etmesindedir. Tanpınar’ın eserlerinde bu vasıflar vardır.”

“…. Kelime şiirde adeta hassas terazi ile tartıldığı için dilin imkanlarını en iyi bilen şairlerdir. Tanpınar şiiri hayatının en büyük ihtirası haline getirmiş, fakat asıl kabiliyetini şiir estetiğine göre yazdığı mensur eserlerinde göstermiştir…. Şiirlerinin dilini durmadan yoğuran Tanpınar az, fakat derin, güzel ve yeni şiirler yazmıştır.”

“Tanpınar nesirlerinde kendisini daha serbest, adeta daha mesut hissetmiştir. Çünkü burada onun karşısında Yahya Kemal ve Ahmed Haşim gibi rakipleri yoktur.”

“Eroine alıştırır gibi kolay, hafif, sudan yazılara alıştırılmış olan geniş okuyucu kitlesi için bu yazıların okunması ve anlaşılması bir hayli güçtür. Fakat insan ve hayat son derece karışık ve en büyük filozof ve alimlerin sırlarını çözemediği karanlık muammalarla doludur.”

“O hayatı derinliğine ele alan, onu bir masal kadar esrarlı ve –ilave edelim- güzel hale getiren bir yazardır. Onun eserleri ancak yazarın sahip olduğu dikkat ve kültür ile okundukları zaman anlaşılabilir ve zevkine varılabilir.”

“Bize basit gibi görünen cümlelerin arkasında çalışma ile dolu günler ve uyanık geçmiş geceler vardır.”

“Tanpınar bir sanatkar olduğu için, duygu ve düşüncelerinin teferruatını bütün girinti ve çıkıntılarıyla verir. O yazılarında sık sık cümlelerini uzatmakla beraber, onları bir resim veya musiki parçasına yaklaştıran hayallere başvurur. Tanpınar’ın edebiyattan sonra en çok uğraştığı sanatlar –bir seyirci ve dinleyici olarak- resim ve musikidir. Yazılarında bu iki güzel sanatın tesirleri açıkça görülür. … Tanpınar için dünya bir ışık, şekil ve renk cümbüşüdür. Fakat Tanpınar tabiat ve insanın sadece dış görünüşüne bakmaz, onların derinliğine de iner.”

Aslında aynen buraya aktarmak istediğim yazar hakkında çok derin bir yazıydı ama bu kadarı da oldukça fikir veriyor. Keyifli okumalar dilerim.