İkilem - Iris Murdoch

Kısa süre önce keşfettiğim muhteşem yazar Iris Murdoch'un bütün kitaplarını okumak için kolları sıvadım :)) Elime ilk geçeni "İkilem" (Jackson's Dilemma). İnkılâp Kitabevi'nden 1995'de çıkan kitap 365 sayfa. Ben bunu yazarın ilk kitaplarından sanıyordum, oysa 1995'de yazdığı (bir süredir pençesinde olduğu Alzhemier hastalığı nedeniyle 1999'da hayatını kaybetmişti) son kitabıymış. Wikipedia'daki listeye göre 26 tane romanı var. Daha önce de yazmış olduğum gibi yazarın kendi alanı olan felsefe konusunda kitapları olduğu gibi yine şiir ve oyunlar da yazmış.

Romanımız evlenmek üzere olan genç, yakışıklı ve zengin Edward ile başlar, kendisi babasının ölümünden sonra, tek varis olarak, Hatting Konağı'nın sahibidir. En yakın komşusu Penn Konağı'nın sahibi Benet ile geçmişte pek dostane bir ilişkileri olmasa da hem Benet'in amcası Tim'in vefatı hem de Edward'ın babasının vefatı ile geçmişteki ilişkiler unutulur ve Benet ile Edward arasında bir dostluk başlar. Benet 40'larında, hoş, entellektüel bir adamdır ve en yakınları etrafındaki dost grubudur. Bunlar arasında Owen isminde orta yaşlarının sonunda bir ressam, Mildred isminde orta yaşlı eski bir rahibe, Tuan isimli genç, sessiz bir tezgahtar, Marian ve Rosalind isminde iki genç kız kardeş bulunur. Benet ve gruptakiler Marian ile Edward'ı birbirine çok yakıştırmaktadır, özellikle Benet belli etmemeye çalışsa da bu yakınlaşmayı ateşlemek için elinden geleni yapar. Sonunda istediği de olur, ikili evlenmeye karar verir. Ancak oldukça beklenmedik bir şey olur, düğünden bir gece önce Marian'dan Edward'a onunla evlenemeyeceğine dair kısa bir not gelir. Bu gelişme ise bütün grubu sarsar, herkes kendini suçlamakta ve acı çekmektedir. Tabi bir de kilit adam Jackson var. Murdoch'un tahminimce bütün kitaplarında yer alan gizemli karakter. Bruno'nun Rüyası'nda bu Nigel'di. İkilem'de ise Jackson. Bir soyadı bile olmayan, herkesin çekiminde kapıldığı Jackson, Benet'in hayatına yine gizemli bir şekilde giren uşağıdır. Bu adam kitaptaki kilit karakterdir ve olayların çözüme kavuşmasını sağlar. Roman Jackson'un gizemli tarafında değinerek son bulur.

Tabi ki yazarın eşsiz anlatımıyla beğendiğim bir kitap oldu ama Murdoch favorilerimden olacağını sanmıyorum. Roman adeta Shakespear komedyalarından ilham almış gibiydi, zaten karakterler de zaman zaman bu benzetmeyi yapıyorlardı.